Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, các quốc gia không nộp hồ sơ đăng ký công nhận công viên địa chất mới, nên Hội đồng Công viên Địa chất Toàn cầu UNESCO đã quyết định xem xét các ứng cử viên năm nay từ những đơn đăng ký cũ (thời gian 2017-2019). Trên thực tế, các nhiệm vụ đánh giá những công viên địa chất này đã được thực hiện từ trước khi bắt đầu đại dịch. Ban quản lý của các công viên này cũng đã nộp báo cáo bổ sung thông tin theo yêu cầu của Hội đồng.
Các Công viên Địa chất Toàn cầu mới được UNESCO công nhận là:
1. Công viên địa chất toàn cầu Vestjylland, Đan Mạch
Khoảng một phần ba diện tích bề mặt của Công viên địa chất nằm trên đất liền, phần còn lại bao gồm các khu vực biển ở Limfjord và Biển Bắc. Phần trên cạn của cảnh quan băng giá đồi núi thuộc Công viên địa chất là những đồng bằng, đầm phá và hồ bằng phẳng được hình thành bởi các kỷ băng hà liên tiếp, đặc biệt là kỷ băng hà gần đây nhất, Main Advance, diễn ra cách đây 23.000 đến 21.000 năm. Gió và nước vẫn đang tiếp tục tác động đến cảnh quan theo nhiều cách rất dễ nhận thấy. Công viên địa chất bao gồm 13 khu Naruta 2000, 5 khu bảo tồn thiên nhiên và động vật hoang dã cùng hơn 90 địa điểm địa chất tự nhiên.
Natura 2000 là mạng lưới sinh thái của Liên minh Châu Âu, bao gồm các môi trường sống quan trọng của chim và các sinh cảnh được bảo tồn có ý nghĩa quan trọng đối với các loài hoang dã khác mà Liên minh Châu Âu quan tâm.
2. Công viên địa chất toàn cầu Saimaa, Phần Lan
Công viên địa chất lấy tên từ Hồ Saimaa, hồ lớn nhất ở Phần Lan và là hồ lớn thứ 4 ở Châu Âu. Nằm ở phía Đông Nam Phần Lan, phía Nam của hệ thống nước Vuoksi, Công viên địa chất trải dài trên độ cao khoảng 20 đến 180 mét so với mực nước biển. Một phần ba diện tích bề mặt 6.063 km² của công viên này là nước, rải rác với hàng nghìn hòn đảo, cùng đường bờ biển dài hơn 8.000 km. Nền đá của Saimaa chỉ ra quá khứ xa xưa khoảng 1.900 triệu năm trước của khu vực, khi nơi này còn là một phần của đáy biển. Nền đá được hình thành theo thời gian khi nước biển rút đi, quá trình uốn nếp núi diễn ra, các khối đá kết tinh thành đá gneisses và đá granit. Nền móng cổ xưa đã bị tác động thêm bởi kỷ băng hà, và sự bồi đắp trên đất liền vẫn tiếp tục cho đến hiện tại. Đất của khu vực này được hình thành trong 20.000 năm qua do sự xói mòn của các tảng băng. Kể từ đó, một số loài độc nhất và có nguy cơ tuyệt chủng, bao gồm hải cẩu đeo vòng Saimaa và cá hồi, đã bị “cô lập” trong khu vực. Những bức tranh đá ấn tượng bên bờ hồ cho thấy sự hiện diện của con người từ thời kỳ đồ đá. Vị trí và các đặc điểm của Công viên địa chất cho phép du khách quan sát các kiểu hình thành thùy băng ở Quận Hồ Phần Lan.
 |
|
Hải cẩu đeo vòng Saimaa (Ảnh: Arto Hamalainen/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Arto Hamalainen/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Arto Hamalainen/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Arto Hamalainen/UNESCO) |
3. Công viên địa chất toàn cầu Thuringia Inselsberg - Drei Gleichen, Đức
Nằm ở Thuringia, miền Trung nước Đức, Công viên địa chất có diện tích khoảng 988 km² ở độ cao từ 250 đến 900 mét so với mực nước biển. Địa chất của công viên ghi lại hơn 150 triệu năm lịch sử của Trái đất, từ sự hợp nhất của siêu lục địa Pangea cho đến khi lục địa này bị chia cắt trong Kỷ Trias muộn. Hồ sơ hóa thạch đặc biệt của Công viên địa chất đã là chủ đề nghiên cứu trong hơn 300 năm, dẫn đến việc tích lũy kiến thức chuyên môn địa chất tuyệt vời. Rạn san hô hóa thạch ở đây, trong số những rạn san hô đầu tiên được công nhận vào thế kỷ 19, là tàn tích của quá trình hình thành một hòn đảo nhỏ được bao quanh bởi các rặng san hô ở Biển Zechstein. Du khách có thể khám phá ba trong số hàng trăm hang động tự nhiên của Công viên địa chất. Đường mòn du lịch địa chất Geo & Pleasure của công viên làm nổi bật mối liên hệ giữa thổ nhưỡng và địa chất địa phương cùng ẩm thực bản địa truyền thống trên những ngọn núi thấp và các khu vực hoàng thổ.
 |
|
(Ảnh: Stephan Brauner Kerstin Fohlert/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Stephan Brauner Kerstin Fohlert/UNESCO) |
4. Công viên địa chất toàn cầu Grevena - Kozani, Hy Lạp
Ở phía Bắc của Hy Lạp, trong khu vực Tây Macedonia (trong vòng 40-70 km của biên giới Albania và Bắc Macedonia), công viên địa chất này có diện tích 2.486 km², với độ cao từ 380 đến 3.800 mét trên mực nước biển. Con sông dài nhất của Hy Lạp, Aliakamon, chảy qua Grevana - Kozani. Địa chất của công viên bao gồm các thành tạo đá có niên đại từ khoảng một tỷ năm trước, cho đến nay ghi lại một số sự kiện mảng kiến tạo, bao gồm sự ra đời của Đại dương Tethyan và sự xuất hiện của châu Âu như một khối lục địa riêng biệt. Núi Orliakas, một rạn san hô nằm giữa khu vực tiếp giáp châu Phi-châu Âu cổ đại nằm bên trong Công viên địa chất. Các nghiên cứu về những đặc điểm địa chất này đã đóng góp đáng kể vào việc phát triển lý thuyết phổ biến về nguồn gốc của các mảng kiến tạo. Công viên địa chất cũng có một số hóa thạch vòi rồng quan trọng nhất thế giới, Vùng đất của loài Voi và Voi ma mút có ngà dài nhất thế giới được biết đến (hơn 5 m).
 |
|
(Ảnh: Geowonders Greece/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Geowonders Greece/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Geowonders Greece/UNESCO) |
5. Công viên địa chất toàn cầu Belitong, Indonesia
Công viên địa chất Belitong nằm cách Jakarta khoảng 400 km về phía Bắc, bao gồm đảo Belitung và hơn 200 hòn đảo nhỏ trong vùng biển rộng 13.000 km². Khu vực biển chiếm khoảng 2/3 tổng diện tích bề mặt của công viên này. Belitong được biết đến với cảnh quan đá granit Tor ngoạn mục, và các mỏm đá lớn, tạo ra bởi phong hóa và xói mòn. Công viên cũng có loại đá tektite hiếm được hình thành do tác động của thiên thạch, gọi là Đá Satam hoặc Billitonite, cùng các mỏ khoáng sản độc đáo như mỏ thiếc nguyên sinh Nam Salu, mỏ thiếc đơn lẻ giàu có nhất ở khu vực Đông Nam Á. Nằm trên các tuyến đường di cư và giao thương hàng hải lịch sử, Belitong là nơi sinh sống của hơn 288.000 người thuộc các nền văn hóa đa dạng, bao gồm Bộ tộc Sawang. Các nguồn thu nhập chính là nông nghiệp, đánh cá và khai thác mỏ.
 |
|
(Ảnh: Ban quản lý Công viên địa chất Belitong/UNESCO) |
6. Công viên địa chất toàn cầu Aspromonte, Ý
Nằm ở Calabria, phía Nam nước Ý, với độ cao gần 2.000 mét so với mực nước biển, Công viên địa chất Aspromonte là nơi sinh sống của hơn 273.000 người dân. Địa chất đặc biệt của nơi này là kết quả của quá trình tiến hóa địa động lực và địa chấn bắt đầu hơn 500 triệu năm trước và vẫn còn đang tiếp tục. Công viên địa chất này nằm trên một mảnh bán đảo dọc theo dãy núi Apennine, tương ứng với một mảnh của dãy Alpine tách ra khỏi Tây Ban Nha, Tây Bắc Ý, Sardinia và Corsica. Một quần thể núi, rặng và cao nguyên xen kẽ với những thung lũng sâu được tạo nên bởi các dòng nước tự nhiên độc đáo, đã “điêu khắc” nên những tảng đá cứng của nền, dẫn đến biến chất kết tinh theo thời gian và tạo ra những thác nước ngoạn mục. Địa mạo độc đáo của Công viên địa chất cho phép du khách có tầm nhìn 360 độ tuyệt đẹp ra eo biển Messina, núi Etna, quần đảo Aeolian, lãnh thổ Hy Lạp Calabria, lãnh thổ Locri và Đồng bằng Gioia Tauro.
 |
|
(Ảnh: UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: UNESCO) |
7. Công viên địa chất toàn cầu Majella, Ý
Nằm ở Trung tâm Apennines, Công viên địa chất có diện tích bề mặt 740 km² với độ cao 130 đến 2.800 mét so với mực nước biển, cùng hơn 60 đỉnh trong Khối núi Majella, một nửa trong số đó cao trên 2.000 mét, như Núi Amaro. Công viên địa chất được tạo nên bởi một loạt các hẻm núi, nhiều sông và một số hồ lâu năm rất cần thiết đối với các loài động vật hoang dã. Khu vực này được tạo thành chủ yếu bởi đá vôi chứa hóa thạch. Với tàn tích liên quan đến sự hiện diện của con người cách đây khoảng 600.000 năm, Công viên địa chất có 95 địa điểm địa chất, bao gồm một trong những địa điểm khảo cổ học lâu đời nhất ở châu Âu. Phần lớn có giá trị giáo dục và du lịch đáng kể. Nhờ cảnh quan đặc biệt của các phù điêu cao gần biển và sự không đồng nhất về địa mạo, Công viên địa chất có nét đặc trưng bởi nhiều loại vi khí hậu, hệ sinh thái và các hốc sinh thái, đã làm tăng mức độ đa dạng sinh học đặc biệt và có giá trị.
 |
|
(Ảnh: MNP Archive - Maurizio Anselmi/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Enigma Casare lacovone/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Luca de Monaco/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Upix Fotografia Ipogea/UNESCO) |
8. Công viên địa chất núi Holy Cross, Ba Lan
Nằm ở phía Đông Nam của Ba Lan, phần phía Tây của dãy núi Świętokrzyskie, Công viên địa chất núi Holy Cross cao từ 200 đến 400 mét so với mực nước biển, là nơi sinh sống của hơn 252.000 người. Công viên địa chất nằm trong Vùng may xuyên châu Âu (TESZ), một ranh giới kiến tạo chính giữa Nền tảng Tây Âu Variscan, Nền tảng Đông Âu thời Tiền Cambrian và vành đai sinh sản của các cấu trúc Alpine, là chìa khóa để tìm hiểu cấu trúc địa chất của châu Âu. Quan trọng hơn, đây là khu vực duy nhất trong TESZ nơi các đá trầm tích đại diện cho trình tự của tất cả các thời kỳ địa chất từ kỷ Cambri đến kỷ Đệ tứ được trồi lên trên bề mặt. Địa chất của công viên, kết hợp với sự can thiệp của con người trong nhiều thế kỷ đã dẫn đến sự đa dạng phong phú về cảnh quan, hệ thực vật và động vật. Dấu vết hoạt động của con người trong Công viên địa chất có niên đại 60.000 năm, bao gồm các trại của người Neanderthal và hệ thống hang động tuyệt đẹp. Nhiều mỏ đá cổ đại là minh chứng cho tầm quan trọng của các mỏ khoáng sản, quặng kim loại, đá vôi và các tài nguyên thiên nhiên khác đối với người dân địa phương qua các thời kỳ.
 |
|
(Ảnh: Szymon Pawlak/UNESCO) |
 |
|
(Ảnh: Szymon Pawlak/UNESCO) |
